در گذشته، تخریب بتن نیازمند استفاده از ابزارهای سنتی مانند پتک و ابزارهای دستی بود که عملیات آنها زمان‌بر بود. اما با پیشرفت تکنولوژی، امروزه تجهیزات مدرن و پیشرفته‌تری برای تخریب بتن عرضه شده است که عملیات را بسیار آسان‌تر و کارآمدتر نموده‌اند. در این مقاله، به بررسی و معرفی انواع ابزارهای تخریب بتن می‌پردازیم.
انواع ابزارهای تخریب بتن
امروزه ابزارهای مختلفی برای تخریب بتن استفاده می‌شوند. بتن به عنوان یکی از مصالح اساسی در ساخت ساختمان‌ها و زیرساخت‌های مختلف، اهمیت ویژه‌ای دارد. اما گاهی اوقات نیاز است که بتن‌های ساخته شده به دلایل مختلفی مانند بازسازی، تعمیر یا تغییرات ساختاری، تخریب شوند.
در این راستا، انواع مختلفی از ابزارهای تخریب وجود دارند که هر یک به منظور انجام کارهای خاصی طراحی شده‌اند. این ابزارها عبارتند از:
بتن کن
بتن کن‌ها، ابزارهایی قدرتمند و حیاتی در صنعت ساخت و ساز هستند که برای شکستن سطوح عمودی و سقف‌ها به کار می‌روند. این ابزارها، با انرژی برقی، پنوماتیک یا هیدرولیکی کار می‌کنند و معمولاً وزنی بین ۱۰ تا ۶۰ کیلوگرم دارند. وزن آنها از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا هرچه وزن ابزار بیشتر باشد، قدرت و کارایی آن نیز بیشتر خواهد بود.
این ابزارها با قدرت و توانایی خرد کردن بالا، ۹۰۰ تا ۳۰۰۰ ضربه در دقیقه تولید می‌کنند که این امر باعث می‌شود فرایند شکستن و خرد کردن مواد سخت مانند بتن، سریعتر و کارآمدتر انجام شود. تولیدکنندگان این ابزارها گاهی گزینه‌های بیشتری را برای ارتقاء کارایی و راحتی کاربر ارائه می‌دهند، از جمله دسته‌های دوار، ضربه‌گیرها و محافظ‌های حرارتی که کاربرپسند هستند.
چکش تخریب
چکش‌های تخریب، شباهت‌های زیادی با بتن کن‌ها دارند و از نظر عملکرد نیز به همان شیوه معمولی برای شکستن سطوح بکار می‌روند. این ابزارها به عنوان ابزار چندمنظوره عمل می‌کنند، به طوری که علاوه بر شکستن سطوح صاف، قادر به ایجاد سوراخ‌ها و حتی انجام عملیات ضربه زدن بر روی مواد مختلف مانند بتن، سنگ، چوب و فلزات نیز هستند.
چکش‌های تخریب قادرند ضرباتی با قدرت بیشتر نسبت به بتن کن وارد کنند، به طوری که معمولاً تا ۳۵ درصد قدرت بیشتری دارند. این افزایش قدرت به وسیله این ابزارها، باعث می‌شود که در هر ضربه، انرژی بیشتری به سطح منتقل شود و بنابراین عمل تخریب بتن و سنگ‌تراشی با سرعت بیشتری انجام شود.
هرچند که چکش‌های تخریب قدرت بیشتری دارند، اما این افزایش قدرت ممکن است همراه با ضربات کمتری در هر دقیقه باشد. اما به دلیل قدرت بیشتر و انتقال انرژی بیشتر در هر ضربه، عمل تخریب و سنگ‌تراشی با این ابزارها سریعتر و کارآمدتر خواهد بود که این امر برای پروژه‌هایی که نیاز به تخریب سریع و موثر دارند، بسیار مهم است.
سنگ شکن بتنی هیدرولیک
سنگ‌شکن‌های بتنی هیدرولیک یکی از ابزارهای تخریب بتن، در صنعت تخریب و بازسازی ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. این ابزارها از طریق قدرت هیدرولیک، قادر به تبدیل بتن به قطعات کوچکتر و قابل کنترل هستند. علاوه بر این، آنها قادر به بازیافت بتن و جداسازی آرماتور فولادی از بتن هستند.
سنگ شکن‌های بتنی ثانویه از سه مدل مختلف شامل مدل مخروطی، غلتکی و ضربه‌ای تشکیل شده‌اند. این ابزارها در کارهایی که نیاز به تخریب اولیه توسط چکش تخریب، سنگ شکن یا اره وجود دارد، استفاده می‌شوند.
سنگ شکن
سنگ شکن‌ها معمولاً به عنوان نخستین مرحله در فرایند تخریب و شکستن مواد مانند بتن، سنگ و مواد دیگر استفاده می‌شوند. این سنگ شکن‌ها عمدتاً به صورت عمود بر زمین عمل می‌کنند، بنابراین طراحی دسته T شکل به عنوان متداول‌ترین طراحی برای آنها شناخته می‌شود.
بعضی از سنگ شکن‌های اولیه دارای طراحی دسته D شکل هستند. این طراحی به اپراتور امکان می‌دهد که قطع کننده را برداشته و به صورت افقی کار کند. این ویژگی به اپراتور اجازه می‌دهد تا بتواند به راحتی و با دقت بیشتری در کارهایی که نیاز به تخریب یا شکستن در سطح افقی دارند، اقدام کند.
سنگ‌شکن‌ها، مانند بتن‌کن‌ها از انرژی هیدرولیکی، الکتریکی یا پنوماتیک برای عملکرد خود استفاده می‌کنند. اما در عمل، ضربات آنها معمولاً کمی کندتر از بتن‌کن‌ها هستند. سرعت ضربه در محدوده ۸۰۰ تا ۲۰۰۰ ضربه در دقیقه تنظیم می‌شود، به همین دلیل سنگ‌شکن‌ها در طول فرآیند انجام کار، متناسب با نیاز کاربران تنظیم می‌شوند.
وزن آنها نیز متغیر است، اما معمولاً در محدوده ۶۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم قرار دارد. این وزن می‌تواند به عنوان شاخص معیار برای تخمین قدرت و کارایی آنها مورد استفاده قرار گیرد.
اره سیمی بتن
استفاده از اره‌های سیم برای برش بتن، ابتدا در صنعت معادن سنگ شروع شد و از دهه ۱۹۸۰ به بعد به عنوان روشی پرکاربرد در صنایع مختلف ساختمانی به شهرت رسید. این اره‌ها به عنوان ابزارهای تخریب بتن، از سیم‌های الماسی بهره می‌برند که بر روی یک چرخ دوار نصب می‌شوند و با استفاده از موتور هیدرولیک یا الکتریکی، بتن را به‌طور دقیق و مؤثر برش می‌دهند.
موتورهای هیدرولیک که از واحدهای برقی، بنزینی یا دیزلی تغذیه می‌شوند، عملکرد بهتری را در زمان برش بتن ارائه می‌دهند. همچنین، برای خنک کردن و شستشوی برش، بتن با آب مرطوب می‌شوند. اره‌های سیم الماسی نسبت به اره‌های دایره‌ای، کارآمدتر هستند. این اره‌ها قادرند با هر ضخامتی بتن را برش دهند که این ویژگی باعث می‌شود که در برابر انواع مختلفی از بتن، از جمله بتن‌های بسیار ضخیم، عملکرد بسیار بالایی داشته باشند.
با توجه به این خصوصیت، اره‌های سیم الماسی به طور ویژه برای تخریب‌های سنگین در سازه‌هایی همچون پل‌ها، لعاب‌ها و سازه‌های بتنی ضخیم بسیار کارآمدتر هستند. این توانایی عملیاتی بالا، به این اره‌ها امکان می‌دهد تا حتی با شرایط سخت و زمینه‌های متنوع، به صورت موثر و با دقت بالا بتن را برش دهند و سازه‌ها را تخریب کنند.
اسپلیتر هیدرولیک
اسپلیترهای هیدرولیکی ابزارهایی هستند که با کمترین سر و صدا و آوار، فرآیند شکستن بتن را انجام می‌دهند. این ابزارها از اندازه متوسطی برخوردارند و میله‌ای که قبلاً حفر شده است را وارد جسم مورد نظر می‌کنند. سپس با استفاده از پیستون فشاری، میله به طور تدریجی وارد شکاف می‌شود و با اعمال نیرو به اطراف شکاف، آن را گسترش می‌دهد و بتن را شکسته و خرد می‌کند.
اسپلیترهای هیدرولیکی معمولی با توانایی وارد کردن نیرویی بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ تن، برای تخریب بتن استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها همانند سایر ابزارها، مدل‌های مختلفی دارند که باید با توجه به ابعاد و نیروی مورد نیاز برای تخریب بتن، مدل مناسب انتخاب شود.
از جمله ویژگی‌های مهم اسپلیترهای هیدرولیک به عنوان ابزارهای تخریب بتن، می‌توان به مدل‌های مختلف آن اشاره کرد که بر اساس ابعاد و نیروی مورد نیاز برای تخریب بتن، انتخاب می‌شوند. پیمانکاران معمولاً پمپ‌های هیدرولیک با هوا را ترجیح می‌دهند، زیرا از ابزارهای کمپرسور هوا نیز می‌توان برای تغذیه مته‌های استفاده شده در عملیات تخریب بتن بهره برد.
همچنین تقسیم کننده‌های هیدرولیک متعدد، امکان فراهم کردن نیروی تقسیم ترکیبی را دارند. به معنای اینکه با تنظیم مناسب، می‌توان با استفاده از یک پمپ هیدرولیک، نیروی لازم برای شکستن بتن ضخیم یا متراکم را افزایش داد. این ویژگی مخصوصاً در پروژه‌هایی که به تخریب بتن با ترکیبات مختلف نیاز دارند، بسیار مفید است.
برای عملکرد صحیح دستگاه، باید سوراخ‌ها به صورت مستقیم و با دقت در بتن ایجاد شوند و دارای قطر دقیقی باشند. این سوراخ‌ها باید به قدری عمیق باشند که هنگام وارد شدن میله به داخل حفره، میله در داخل آن جای بگیرد و شکاف ایجاد شده توسط میله، باعث تخریب جسم کار شود.
چکش هیدرولیک
چکش‌های هیدرولیکی، ابزارهایی هستند که بر روی ماشین‌های بیل مکانیکی نصب می‌شوند. این ابزارها با اعمال نیروی هیدرولیکی، برای شکستن و خرد کردن سطوح سخت مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از اصول اساسی در استفاده از این چکش‌ها، انطباق وزن آنها با وسیله نقلیه حامل است. هر چه چکش سنگین‌تر باشد، وزن وسیله نقلیه حامل باید بزرگتر باشد تا در زمان استفاده، از واژگونی یا عدم تعادل جلوگیری شود.
چکش‌های هیدرولیکی از روش کاری پیچیده و مؤثری برخوردارند. در این سیستم، روغن هیدرولیکی از طریق شلنگ‌های هیدرولیکی به جلوی پیستون منتقل می‌شود. پس از آن، توسط رگلاتور روغن هیدرولیک به عقب پیستون هدایت می‌شود. این عمل منجر به پایین آمدن پیستون می‌شود که در نتیجه به ضربه زدن چکش و اعمال نیروی لازم بر روی سطح مورد نظر می‌انجامد.
سخن آخر
درنهایت، با استفاده از انواع مختلف ابزارهای تخریب بتن در ساخت‌و‌سازها، امکان انجام عملیات مد نظر به راحتی و با کیفیت بالا فراهم می‌شود که این امر به بهبود کارایی و افزایش ایمنی در محیط‌های ساخت‌و‌سازها کمک می‌کند.