امروزه، با پیشرفت تکنولوژی و توسعه فرآیندهای ساخت، بازار مته‌های چوب به تنوع بیشتری دست یافته است. از مته‌های استاندارد با سرعت و کیفیت بالا تا مدل‌های متنوع با ویژگی‌های خاص، هر کدام از این ابزارها برای نیازها و پروژه‌های خاص نجاری طراحی شده‌اند. در این مقاله، به بررسی انواع مته های چوب، کاربردهای هرکدام و ویژگی‌های متمایز آنها می‌پردازیم.
مته چوب چیست؟
مته‌های چوب، ابزارهای بسیار مهمی در صنعت چوب و ساختمانی هستند که برای ایجاد سوراخ‌های مورد نیاز در انواع چوب، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ابزارها با توجه به نوع چوب و کاربردهای مختلف، از انواع مختلفی برخوردارند که هر یک ویژگی‌ها و ساختارهای خاصی دارند.
بدنه فولادی این مته‌ها با روکش‌های آلیاژی متنوعی پوشیده شده‌اند که باعث می‌شود آنها با کارآیی بالا به سوراخکاری در انواع چوب مختلف بپردازند. شکل‌ها و طرح‌های مختلفی از این مته‌ها وجود دارد که هر کدام برای نوع خاصی از کاربردها و چوب‌ها مناسب هستند. از جمله شکل‌ها و ویژگی‌های مهم این مته‌ها می‌توان به شکل‌های آج‌دار، لبه‌دار الماسه، سر پهن، مارپیچ، مخروطی و گرد اشاره کرد.
جنس و آلیاژ انواع مته های چوب
انتخاب مناسب مته‌های چوب بر اساس جنس و متریال ساخت، همچنین نوع پوشش و روکش آنها، امری بسیار اساسی است که تأثیر زیادی بر کیفیت و کارایی سوراخکاری در چوب دارد. اگرچه تمامی مته‌های چوب از جنس و آلیاژ فولادی ساخته می‌شوند، اما تفاوت‌های آنها در میزان ترکیب و نوع مواد اولیه است. این تفاوت‌ها می‌تواند به طور مستقیم بر کیفیت و عمر مفید مته تأثیر بگذارد.
مته فولادی (steel)
مته‌های فولادی اغلب به عنوان گزینه‌ای نسبتاً خوب و همچنین ارزان برای سوراخکاری در چوب‌های نرمی مثل نراد شناخته می‌شوند. این مته‌ها اغلب برای کارهایی که نیاز به دقت بیشتری ندارند و در چوب‌هایی که مقاومت بالایی نیاز نیست، استفاده می‌شوند. اما این مته‌ها در برابر چوب‌های چگال و سفت مانند درختان سخت، ممکن است زودتر داغ شده و سایش بیشتری داشته باشند که این موضوع می‌تواند به کاهش کیفیت و کارایی کارهای چوبی منجر شود.
مته های Hss (فولاد تند بر)
مته‌های ساخته شده از جنس HSS، از جمله نمونه‌های فولادی با کیفیت بالا هستند که برتری‌های متعددی نسبت به فولاد معمولی دارند. این نوع مته‌ها به دلیل ترکیبات خاصی که دارند، دارای مقاومت حرارتی بالاتر و توانایی تیز ماندن برای مدت طولانی‌تری هستند.
مته های بلک اکساید
مته‌های کبالت با پوشش بلک اکساید، یکی از ابزارهای بسیار کارآمد در دنیای صنعت و ساخت و ساز هستند. این پوشش باعث می‌شود که این مته‌ها به شکلی ویژه تقویت شده و مقاومت بیشتری در برابر حرارت و سایش پیدا کنند. علاوه بر این، این پوشش باعث می‌شود که عمر کاربری مته‌ها به شدت افزایش یابد؛ زیرا از فرسایش زودرس جلوگیری می‌کند.
با توجه به ویژگی‌های بارز این پوشش، مته‌های کبالت با بلک اکساید به عنوان ابزار اصلی در حوزه‌های مختلف از جمله در کارهای مرتبط با چوب‌های سخت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مته های تیتانیوم
مته‌های HSS تقویت شده با تیتانیوم، ابزارهایی با عمر بالا و کارایی بیشتر در برابر اصطکاک هستند. با استفاده از تیتانیوم در ساختار آنها، این مته‌ها دارای مقاومت بیشتری در برابر فشار و حرارت هستند. به علاوه، تیتانیوم باعث می‌شود که حداقل اصطکاک در زمان حفر کاهش یابد که این امر منجر به افزایش عمر مفید مته می‌شود. با این ویژگی‌های منحصر به فرد، مته‌های تیتانیوم برای استفاده در انواع مختلفی از مواد از جمله چوب و فلزات مناسب هستند.
انواع مته های چوب مناسب صنعت نجاری
تنوع انواع چوب‌ها و کاربردهای گوناگون آنها، موجب شده تا مته‌های چوب نیز با تنوعی بیشتر برای انواع مختلف چوب‌ها و نیازهای مختلف سوراخکاری ساخته شوند. در ادامه، به پرکاربردترین انواع مته های چوب اشاره خواهیم کرد.
مته چوب نیش دار
مته چوب با سه نیش یا مته نیش دار یکی از پرکاربردترین و محبوب‌ترین ابزارهای نجاری است. این نوع مته در قسمت نوک خود دارای سه نیش است، که دو نیش در گوشه‌های سر مته و یک نیش در وسط آن قرار دارد. مته چوب مارپیچ ساده با نوک نیش دار، همانند مته‌های استاندارد برای سوراخکاری در چوب استفاده می‌شود. اندازه‌های مختلفی از این مته‌ها وجود دارد که براساس اندازه‌ی مورد نیاز کاربر، می‌توان از آنها استفاده کرد.
این مته‌ها در سایزهای مختلفی از 0.5 تا 16 میلیمتر تولید می‌شوند. این نوع مته‌ها برای سوراخکاری خانگی و کارگاهی روی انواع سطوح چوب با قطر کم بسیار مناسب هستند.
مته برگی
مته چوب برگی یکی از پرطرفدارترین انواع مته‌های استفاده شده در پروژه‌های نجاری، با شکلی شبیه به برگ درختان طراحی شده است. این نوع مته دارای یک سر پهن است که به نوک تیز متصل می‌شود. از این مته برای ایجاد سوراخ‌های بزرگ با اندازه‌های مختلف، از 6 تا 50 میلیمتر، استفاده می‌شود.
بزرگترین مزیت این نوع مته، قابلیت زدن سوراخ‌های بزرگتر است که این امر به کاربر امکان می‌دهد تا به راحتی به سوراخ‌هایی با قطر بزرگتر دست یابد. همچنین، استفاده از این نوع مته نسبت به مته‌های چوب معمولی، کاربردی‌تر است؛ زیرا در اینجا خطرات کار با مته‌های چوب معمولی به حداقل می‌رسد.
مته گرد بر چوب
مته گرد برهای چوب یکی دیگر از انواع مته های چوب، در زمینه نجاری هستند. این نوع مته‌ها به دو صورت معمولی و با برآمدگی الماسه تولید می‌شوند. نوع معمولی اغلب از جنس فولادی با دندانه‌های HSS تشکیل شده و برای برش چوب‌هایی بدون روکش و ساده مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما مته‌های گرد بر چوب الماسه، در نقطه نوک خود دارای آج الماسه هستند که در برش‌دهی چوب‌های روکش‌دار، ام دی اف و مواد مشابه بسیار موثر هستند.
مته‌های گرد بر از دو بخش اصلی تشکیل شده‌اند: میله نگهدارنده که به عنوان مته مرکزی شناخته می‌شود و کاسه گردبر که سایز آن بر اساس قطر خود کاسه تعیین می‌شود. این دو بخش با همکاری تنظیم شده، برای انجام برش‌های مورد نظر با دقت و کارآیی بالا به کار می‌روند. این نوع مته‌ها، در اندازه‌های مختلفی در بازار عرضه می‌شوند. این اندازه‌ها از گردبرهای کوچک با قطر 19 میلیمتر تا گردبرهای بسیار بزرگ و پهن با قطر 130 میلیمتر متغیر است.
مته گازور
مته‌های گازور، به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در صنایع چوبی مورد توجه قرار می‌گیرند. این ابزارها در زمینه‌های مختلفی از جمله کابینت‌سازی، ساخت مبلمان و تختخواب، ساخت اسباب‌بازی و عروسک، ساخت کمدها و کشوها کاربردهای گسترده‌ای دارند.
این نوع مته‌ها از یک سر گرد و پهن تشکیل شده‌اند که اندازه آنها بر اساس قطر این سر کارگیر مشخص می‌شود. اندازه‌های این مته‌ها معمولاً در بازه ۱۶ تا ۱۰۰ میلیمتر متغیر است که این تنوع اندازه امکان استفاده از آنها در پروژه‌های مختلف را فراهم می‌کند.
این نوع مته‌ها، از امکان نصب آسان بر روی دریل‌های برقی معمولی برخوردارند و همچنین می‌توان آنها را بر روی دریل‌های ستونی نصب کرد. مته‌های گازور با امکاناتی همچون نصب آسان، عملکرد قوی و ایمنی بالا، انتخاب ایده‌آلی برای کابینت‌سازان و نجاران هستند که سوراخ دایره‌ای کاملاً تمیز و سریع را ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال، زمانی که نیاز به درج قفل درب کابینت یا سایر اجزای چوبی دارند، مته‌های جاقفل و گازور انتخاب اول آنان هستند.
مته خودکار
مته‌های چوب خودکار، به عنوان نسلی جدیدتر از مته‌های گازور، یکی دیگر از انواع مته های چوب هستند که در فرآیند حفر به کار می‌روند. این نوع مته، به جای داشتن یک کله گلی فولادی در پر، دارای فضای توخالی است که با یک پیچ و لبه‌های برنده مجهز شده است.
این طراحی منحصربه‌فرد به کاربران امکان می‌دهد که در مواقعی که مته‌های گازور کلاسیک به سختی توانایی سوراخکاری گوشه‌ها و زوایا را دارند، از مته‌های چوب خودکار استفاده کنند. این مته‌ها به عنوان یک ابزار موثر و منعطف در انجام کارهایی با موقعیت‌های دشوار شناخته می‌شوند.
مته مخروطی
مته‌های کاجی، به عنوان یکی دیگر از مته‌های چوب مورد استفاده قرار می‌گیرند که شکلی مخروطی دارند. این نوع مته‌ها برای گسترش و بزرگ کردن حفره‌ها در سطح کار و در یک مرحله به کار می‌روند. مته‌های چوب مخروطی از پله‌های با سایز متفاوت تشکیل شده‌اند که اندازه آنها معمولاً از 4 تا 32 میلیمتر متغیر است. این مته‌ها دارای شکلی شبیه به درخت کاج هستند و به عنوان ابزارهای چوب‌کاری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
با استفاده از مته‌های چوب مخروطی، کاربران می‌توانند به طور همزمان اندازه حفره را بزرگ کرده و لبه‌های آن را به صورت صاف و منظم شکل دهند.
مته کنده باز کن
مته کنده باز کن، نوعی مته جدید است که در صنایع چوب بری به کار می‌رود. این مته به طور خاص برای کاربردهایی مانند نیمه کردن کنده‌های درخت نازک، طراحی شده است. این نوع مته شکلی بسیار شبیه به مته مخروطی دارد، با این تفاوت که در آن سایز خاصی روی مته درج نمی‌شود. در واقع، اندازه مته برای کاربردهای چوب بری مهم نیست؛ به جای آن، قدرت نفوذ و تیر بودن نوک مته از جمله مشخصه‌های اصلی است.
سخن آخر
به‌یاد داشته باشید که استفاده مناسب از انواع مته های چوب و رعایت اصول ایمنی در کار با آنها، از اهمیت بسزایی برخوردار است تا کارهای چوبی شما به بهترین شکل ممکن انجام شده و از خطرات ناشی از کار با ابزارهای برشی جلوگیری شود.