پیچ (screw) یکی از پر کاربردترین و پر مصرف ترین وسیله در زندگی انسان ها به شمار می رود.امروزه بدون این وسیله بسیاری از وسایل ساخته بشر غیر قابل استفاده می شود.با نگاه کردن به وسایل اطراف خود متوجه اهمیت و کاربرد این وسیله خواهید شد.
با توجه به شواهد موجود که توسط باستان شناسان ارائه شده است می توان گفت اختراع این وسیله توسط یونانیان و به دست ارشمیدس در سال 350 تا 428 قبل از میلاد بوده است.پیچ برای اولین بار به صورت چوبی و جهت استفاده در کارخانه های شراب سازی و روغن گیری تولید می شد اما در دهه 1760 تا 1780 تولید و استفاده پیچ های فلزی رایج شد و کاربرد های گسترده تری پیدا کرد.در واقع پیچ به جهت متصل نمودن وسایل به یکدیگر اختراع شد.
امروزه پیچ در تمامی صنایع به عنوان یک وسیله کاربردی مهم مورد استفاده قرار می گیرد و دارای مدل های گوناگونی می باشد که هریک ویژگی ها و کاربرد های خاص خود را دارند.مهم ترین صنایع که بیشترین مصرف پیچ را دارند صنایع خودرو سازی ، ساختمانی ، پتروشیمی ، پل سازی ، سد سازی و راه آهن و… می باشد.
پیچ چیست؟
پیچ استوانه ای از جنس فلز می باشد که دارای یک تاج در بالای آن می باشد و بدنه ی استوانه ای آن رزوه شده و دارای شیار هایی می باشد که به وسیله این شیار وسایل به هم متصل و محکم می شوند.
جهت شناخت بهتر ویژگی ها و کاربرد های پیچ ها چند مولفه مهم می بایست مورد بررسی قرار گیرد تا کاربرد هریک را بتوان شناسایی نمود.این مولفه ها و شاخصه ها عبارتند از: قطر پیچ ، طول یا ساقه پیچ ، نوع تاج یا سر پیچ ، نوع دنده و رزوه ها و گام بین هر رزوه (pitch)
در شکل زیر می توانید اجزای اصلی پیچ را مشاهده نمایید:
پیچ نیز همانند بسیاری از وسایل دارای استاندارد تعریف شده ای است که آن را با کلمه اختصاری DIN نمایش می دهند و این استاندارد به فرم صنعتی آلمان معروف می باشد.البته استاندارد دیگیری برای پیچ ها تعریف می شود که ISO نام دارد و یک استاندارد بین الملی می باشد.استاندارد های تعریف شده برای پیچ ها از سه عدد 8.8 ، 10.9 ، و 12.9 می بایست تبعیت کنند.همچنین جنس پیچ ها می تواند متفاوت باشد و بر اساس کاربردشان دارای مقاومت های مختلفی باشند.
جنس پیچ ها می تواند از فلز، چوب، و یا پلاستیک باشد.پر مصرف ترین پیچ های امروزی از جنس فولاد کم کربن یا کربن متوسط می باشد اما پیچ های فلزی را می توان بر اساس کاربرد های خاص از جنس هایی مانند مس، برنج، فولاد کربن بالا، فولاد ضد زنگ و آلومینیوم تولید نمود.
کاربرد پیچ:
پیچ ها را می توان بر اساس کاربرد های آن ها در صنایع مختلف به دو دسته زیر تقسیم بندی نمود:
✔ پیچ های محکم کننده
✔ پیچ های انتقال حرکت
پیچ های محکم کننده: همانگونه که از اسم آن ها مشخص است به جهت اتصال دو قطعه به یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع پیچ ها بیشترین کاربرد را در صنایع دارند و انواع و اقسام گوناگونی دارند.
پیچ های انتقال حرکت: این پیچ ها به جهت انتقال حرکت و یا تبدیل کردن حرکات دورانی به حرکت مستقیم و یا کم و زیاد نمودن سرعت مورد استفاده قرار می گیرند.این پیچ ها در هدایت سوپرت ماشین و یا میز های صفحه تراش و دستگاه فرز مورد استفاده قرار می گیرند.
از دیگر ویژگی های پیچ ها ، خودکار و یا غیر خودکار بودن آن ها می باشد.پیچ های خودکار به گونه ای می باشند که بدون نیاز به مهره و با استفاده از دندانه های درشت و تیز خود جهت اتصال وسایلی از جمله چوب و پلاستیک که جنس نرم تری دارند مورد استفاده قرار می گیرند. اما پیچ های ساده یا غیر خودکار جهت اتصال و ثابت شدن نیازمند مهره می باشند. شناخته ترین نوع این پیچ ها پیچ های شش گوش می باشد.از دیگیر پیچ های غیر خودکار می توان پیچ های استوانه، آلن، اتاقی و یا جوشی را نام برد.
برخی از پیچ های خودکار عبارتند از:پیچ نئوپان ، پیچ بتن ، پیچ دو سر (این پیچ به جای تاج دارای دو نوک است که جهت اتصال پنهان دو قطعه مورد استفاده قرار می گیرد) ، پیچ راننده، پیچ دیواری، پیچ چشمی (سر پیچ آن به صورت قلاب می باشد) ، پیچ آینه ای، پیچ ورق فلزی، پیچ تویی فاست، پیچ چوب، پیچ با سر ایمنی (این پیچ جهت باز شدن نیاز به مهارت خاص و یا شکستن آن دارد)
از پیچ هایی که غیر مخروطی هستند می توان به انکر بولت، پیچ کالسکه ای، پیچ آسانسوری، پیچ چشمی (سر پیچ به صورت یک حلقه می باشد) ، پیچ شش وجهی، پیچ ماشینی، پیچ سر مته ای، بولت تنظیم، پیچ شانه ای، پیچ اجاقی و… اشاره کرد.
رزوه (thread) پیچ:
پیچ ها در ساقه ی خود دارای رزوه جهت درگیری و محکم شدن دو قطعه می باشند و هر پیچ بر اساس کارایی خود می تواند حال های مختلفی رزوه شود.این حالت ها در نوع رزوه و فواصل هر رزوه با رزوه دیگر با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور مثال رزوه پیچ چوب دارای فواصل بیشتری نسبت به یکدیگر می باشد و همچنین رزوه های درشت تری دارند تا بتواند بدین وسیله درگیری بیشتری در چوب داشته باشد اما رزوه پیچی مانند پیچ ماشین فواصل کمتری نسبت به یکدیگر دارند و کاربرد آن برای چرخیدن مهره در ساقه می باشد.
انواع رزوه های پیچ عبارتند از:
• رزوه ریز
• رزوه بسیار ریز
• رزوه درشت
• هشت رزوه ای
• دوازده رزوه ای
• شانزده رزوه ای
• رزوه دندانه اره ای
• رزوه حلزونی
• رزوه آمریکایی
• رزوه چهار گوش
سر پیچ (head):
یکی دیگر از تفاوت های پیچ ها در سر و یا تاج آن ها می باشد که هریک از آن ها برای مصارف خاصی درست شده است.پیچ های دو سو ، چهار سو ، آلن خور ، پنج پر و… از انواع مختلف آن ها می باشد.
سر پیچ از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا باز و بسته کردن پیچ از طریق سر پیچ انجام می شود.سر پیچ ها عموما دارای قطر بیشتر نسبت به ساقه پیچ هستند.دلیل این کار مانع شدن فرو رفتن کامل پیچ در قطعه می باشد. البته معدود پیچ هایی هم مانند پیچ کالسکه ای وجود دارد که سر پیچ حالت گنبدی شکل دارد و طراحی آن به گونه ای می باشد که به طور کامل در قطعه فرو رود.این نوع پیچ جهت فرو رفتن در بتن ساخته شده است.
اکثر پیچ ها در جهت ساعت گرد بسته و محکم می شوند. رزوه این نوع پیچ ها با نام راست دست شناخته می شود که اکثر پیچ ها از این دست می باشند. همچنین سر پیچ ها می تواند دارای دو نوع تخت و یا گرد باشد. در تصویر زیر می توانید برخی از انواع سر پیچ را مشاهده نمایید. همچنین سر پیچ ها می تواند دارای دو نوع تخت و یا گرد باشد.
ساقه پیچ (shank):
بیشترین اندازه از یک پیچ در ساقه ی آن می باشد. ساقه بخش استوانه ای پیچ است که عموما بخشی از آن یا تمام آن (از سر پیچ تا انتهای ساقه) با توجه به کارایی پیچ رزوه می شود.
ساقه ها با توجه به کاربردشان می توانند به صورت استوانه ی ساده و یا مخروطی شکل باشند. معمولا پیچ های خودکار که به صورت مستقیم داخل کار فرو می روند جهت وارد شدن در قطعه سر آن ها تیز می باشد تا به راحتی وارد قطعه شوند اما ساق های غیر مخروطی جهت وارد شدن مهره به داخل آن ها و محکم شدن آن به وسیله چرخش در رزوه های تعبیه شده ساخته شده است.
